Groen licht voor de start van de planuitwerkingsfase

Dankzij het akkoord dat de Vlaamse en Nederlandse ministers hebben gesloten, kan de planuitwerkingsfase beginnen. Volgens de Nederlandse regelgeving wordt in de planuitwerkingsfase de voorkeursbeslissing voor een nieuwe sluis verder uitgewerkt. Concreet betekent dit dat wordt gezocht naar optimalisatiemogelijkheden voor het design, de fasering en de financiering van de sluis. Ook vindt een optimalisatie plaats binnen de kosten van aanleg en infrastructureel beheer en onderhoud. Uitgangspunt hiervoor is dat zowel ontwerp, bouw, financiering als onderhoud worden uitbesteed.

Tijdens de planuitwerkingsfase worden vijf sporen gevolgd:

• De verdere uitwerking van het voorkeursalternatief. Hierbij wordt gezocht naar de optimale variant;
• De ruimtelijke procedures, zoals een Milieu Effect Rapportage en een inpassingsplan, worden doorlopen;
• Ook de aanbesteding en het detailonderzoek naar een mogelijk PPS-model worden in deze fase voorbereid;
• De nodige procedures voor de verwerving van Europese subsidies voor de planuitwerking en de uitvoering van het project worden doorlopen;
• Parallel aan de planuitwerkingsfase stellen Vlaanderen en Nederland een verdrag op.

De planuitwerkingsfase wordt uitgevoerd door een gemeenschappelijke Vlaams-Nederlandse projectorganisatie in opdracht van de Vlaams-Nederlandse Scheldecommissie (VNSC). De planuitwerkingsfase neemt ongeveer drie jaar tijd in beslag. Vlaanderen en Nederland dragen elk 50% van de kosten van de planuitwerkingsfase.

Keuze voor een grote sluis

Eerder bereikten Vlaanderen en Nederland al overeenstemming voor de keuze van een grote diepe sluis. Door de aanleg van deze nieuwe sluis, die de voorkeur van Vlaanderen en het Stakeholdersadviesforum (SAF) heeft, wordt de haven van Gent bereikbaar voor de grootste zeeschepen. Daarnaast verbetert de capaciteit van het sluizencomplex voor de binnenvaart.

Tijdens het laatste bewindsliedenoverleg van 4 juli stonden een aantal punten open. Het akkoord is een totaalpakket met als belangrijke deelelementen: de bouw van de nieuwe zeesluis, het onderhoud, de kanaalaanpassingen en de BTW. De verschillende delen van het akkoord kunnen niet geïsoleerd worden bekeken.

De aanleg van de nieuwe sluis gaat uit van een geraamde kostprijs van 930 miljoen euro, op basis van de Nederlandse ramingssystematiek. De kosten voor het onderhoud voor 30 jaar bedragen 75 miljoen euro. Nederland neemt in totaal 141,9 miljoen euro voor zijn rekening. Vlaanderen vult aan tot de werkelijke kosten. Van de Nederlandse bijdrage neemt de Zeeuwse regio 10 miljoen euro voor haar rekening.

Vlaanderen zal concrete afspraken maken met het Gentse Havenbedrijf over de precieze hoogte van zijn bijdrage.

Voor het project wordt een maximaal beroep gedaan op Europese co-financiering voor zowel de planuitwerkingsfase als voor de realisatie van de sluis. Vlaanderen neemt het initiatief voor deze subsidieaanvraag. De bijdrage van Europa bedraagt maximaal 40% van de projectkosten. Indien door Europa een bijdrage wordt verleend, dan worden de bijdragen van Vlaanderen en Nederland naar rato van de projectkostenverdeling verminderd.

De keuze voor een grote sluis vergt op termijn aanpassingen aan het kanaal, tunnel en bruggen. De extra kosten komen voor rekening van Vlaanderen. Nederland draagt hier maximaal 150 miljoen euro aan bij. De betaling zal uiterlijk plaatsvinden bij de ingebruikname van de sluis. De uitvoering van de kanaalaanpassingen op Nederlands grondgebied vindt in gezamenlijk overleg plaats aan de hand van een door Vlaanderen op te stellen planning.

Behoefte aan een grote sluis

De capaciteit van het bestaande sluizencomplex in Terneuzen en de grootte van de huidige zeesluis in dit complex (de Westsluis) leveren voor de gebruikers beperkingen op. Voor sommige gebruikers bestaat die beperking nu al, voor anderen kan deze in de toekomst optreden.

De problemen spitsen zich toe op:

• afmetingen (breedte, diepgang en lengte),
• betrouwbaarheid (zoals uitval door onderhoud, calamiteiten of spuien)
• en beschikbaarheid (capaciteit).

Een grotere sluis biedt een alomvattende oplossing voor de geschetste problemen. Door het brede oplossende vermogen biedt dit projectalternatief een stevige upgrading van het zeehavengebied. De bouw van de nieuwe sluis zal de bestaande zeesluis, de Westsluis, meer beschikbaar maken voor het schutten van grote binnenvaartschepen.

Grote zeesluis biedt vele baten

Duidelijk is dat bij aanleg van een nieuwe sluis, de kosten van het vervoer van goederen via het sluizencomplex lager zullen liggen dan in de situatie zonder deze sluis. De nieuwe sluis heeft namelijk voor zowel de binnenvaart als de zeevaart het grootste oplossende vermogen van de onderzochte alternatieven.

De gemiddelde wachttijd en de gemiddelde kosten per vervoerde ton dalen voor beide vervoerswijzen het meeste bij dit alternatief. De verklaring hiervoor is dat een grote zeesluis de sterkste capaciteitsvergroting aan het sluizencomplex geeft. Alle passerende schepen profiteren hiervan.

De baten die hierdoor gegenereerd worden, bestaan uit lagere transportkosten en uit de effecten van een betere voorspelbaarheid van de passagetijd door het kanaal.

De bedrijven in de Kanaalzone en gebruikers uit overig Nederland en Vlaanderen hebben dus duidelijk voordeel van een verbeterde maritieme toegankelijkheid. Hierdoor kunnen de aan- en de afvoer van goederen over water tegen lagere kosten, minder tijd en hogere betrouwbaarheid plaatsvinden dan in de situatie zonder ingrijpen. Dit betekent niet alleen een lager kostenniveau. Ook de bedrijven in de Kanaalzone kunnen vanwege dit kostenvoordeel ongetwijfeld een groter marktaandeel realiseren en dus meer produceren dan in het nulalternatief. Deze extra productie levert tevens extra arbeidsplaatsen op.